TY - JOUR ID - 91101 TI - نویافته های فلزی قرون میانی اسلامی در دست کند تَهیَق خُمین JO - مطالعات باستان شناسی JA - JARCS LA - fa SN - 2251-9297 AU - شراهی, اسماعیل AU - صدیقیان, حسین AD - گروه باستان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران. AD - گروه باستان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان، لرستان، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 14 IS - 3 SP - 93 EP - 118 KW - فلزکاری KW - قرون میانی اسلامی KW - دستکند KW - تهیق KW - خمین DO - 10.22059/jarcs.2020.287667.142768 N2 - یکی از محوطه­ های باستانی ارزشمند ایران در طول قرون میانی اسلامی، دست­کند زیرزمینی تهیق از توابع شهرستان خمین است. در فصل اول کاوش ­های باستان­ شـناسی این محـوطه علاوه بر شناسایی فضا­های مختلف معماری، سفالینه­ ها، ظروف شیشه­ ای و مهره­ های متنوع، آثار ارزشمند دیگری مانند انواع ظروف و اشیای فلزی از جنس مفرغ و آهن، مسکوکات طلا و زیور­آلات طلایی و نقره­ای، به دست آمد. آثار فلزی تهیق به دلیل تنوع فرم و جنس و فراوانی نمونه ­های شناسایی‌شده، در مطالعات باستان ­شناسی دوران اسلامی ایران جایگاه ویژه­ای دارند؛ زیرا از معدود محوطه­ های باستانی شناخته‌شدۀ این دوران محسوب می­شود که این میزان از آثار فلزی دوران اسلامی در کاوش­ های آن به دست آمده است. این امر بدین سبب اهمیت دارد که تعداد کل محوطه­ های باستانی این دوران که در کاوش­ های باستان­ شناسی آن با حجم زیاد انواع مختلف آثار فلزی به دست آمده باشد، از تعداد انگشتان یک دست فراتر نمی­رود؛ در عین حال که بیشتر این محوطه ­ها نیز چند مرحلۀ استقراری داشته و با قطعیت نمی­توان همۀ آثار فلزی مکشوفه در آنها را متعلق به یک دورۀ زمانی خاص دانست مانند آنچه که در کاوش­ های باستان­ شناسی نیشابور به دست آمده است. همین موضوع نشان­دهندۀ اهمیت این آثار است که تاکنون در پژوهش مستقلی بدان­ ها پرداخته نشـده است. با توجه به این موضـوع هدف اصـلی پژوهـش حاضـر بررسی، تاریخ­گذاری نسبی و مطالعۀ مقایسه آثار فلزی به دست آمده در کاوش­ های تهیق خمین است. روش پژوهش حاضر توصیفی– تحلیلی بوده و شیوۀ گردآوری اطلاعات آن شامل فعالیت ­های میدانی و مطالعات کتابخانه­ ای است. در این مطالعات چنین مشخص شد که اولاً بسیاری از آثار فلزی به دست آمده در کاوش­ های باستان ­شناسی تهیق، در قرون 6-7 ه.ق تولید شده­اند؛ موضوعی که با انجام مطالعات مقایسه ­ای دیگر و نیز وجود شواهدی از سکه ­های این دوره در کاوش ­های محوطه، ثابت‌شده است. ثانیاً بخش مهمی از ظروف فلزی به دست آمده در تهیق به­ ویژه ظروف مفرغی و زیور­آلات طلایی، احتمالاً در مناطقی همچون نیشابور و جرجان تولید و از آنجا به این منطقه صادر شده­اند. UR - https://jarcs.ut.ac.ir/article_91101.html L1 - https://jarcs.ut.ac.ir/article_91101_f06fd1ef9d2411b9a25240106c73c643.pdf ER -