TY - JOUR ID - 76074 TI - تحلیل نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی سکونتگاه های قلعه ای استان اردبیل با استفاده از GIS و AHP JO - مطالعات باستان شناسی JA - JARCS LA - fa SN - 2251-9297 AU - پورکریمی, پرویز AU - حاجی زاده, کریم AU - رضالو, رضا AU - افخمی, بهروز AD - دانش آموخته دکتری باستان شناسی، دانشگاه محقق‌اردبیلی AD - استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی AD - دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی AD - دانشیارگروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 12 IS - 1 SP - 19 EP - 40 KW - سکونتگاه های قلعه ای KW - اردبیل KW - عوامل طبیعی KW - توزیع فضایی KW - AHP DO - 10.22059/jarcs.2020.261578.142594 N2 - سکونتگاه ­های قلعه ­ای یکی از مراکز استقراری است که مکان­ گزینی، شکل­ گیری و توزیع فضایی آن‌ها به‌شدت متأثر از عوامل طبیعی است. پژوهش حاضر با استفاده از داده­ های میدانی و اسنادی و با بهره ­گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) درصدد بررسی همبستگی میان عوامل طبیعی و سکونتگاه­ های قلعه ای استان اردبیل و رتبه ­بندی عوامل طبیعی مؤثر در توزیع فضایی این سکونتگاه ­ها است. بر پایه داده­ های به‌دست‌آمده از بررسی­ های میدانی و اسنادی، 100 قلعه از دوره­ های مختلف پیش‌ازتاریخی، تاریخی و اسلامی در گستره جغرافیایی استان اردبیل شناسایی و بررسی شد، که مواد و جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می­ دهند. برای تجزیه‌وتحلیل داده­ ها، پس از تشکیل پایگاه داده­ای، توزیع سکونتگاه ­های قلعه ­ای شناسایی شده نسبت به متغیرهای فاصله از رودخانه، شکل زمین، ارتفاع، درصد شیب، جهت شیب، اقلیم، پوشش گیاهی و نوع خاک مورد بررسی و سنجش قرار گرفت. نتایج تحقیق مبین این است که عوامل طبیعی نقش بارزی در توزیع فضایی، تعیین نوع کارکرد و میزان اهمیت سکونتگاه ­های قلعه­ ای استان اردبیل داشته است. تحلیل همبستگی میان عوامل طبیعی و توزیع فضایی سکونتگاه های قلعه­ ای این استان نشان می­ دهد، که شکل زمین (دشتی و کوهستانی)، فاصله از رودخانه و ارتفاع در میزان و الگوی توزیع قلعه­ ها بیش­ترین تأثیر را داشته است. سایر متغیرها یعنی درصد شیب، جهت شیب، اقلیم، کاربری اراضی و نوع خاک نیز به ترتیب اهمیت و تأثیرگذاری در توزیع فضایی این قلعه ­ها مؤثر بوده­اند. UR - https://jarcs.ut.ac.ir/article_76074.html L1 - https://jarcs.ut.ac.ir/article_76074_b322e8fd40bb99a6750df6588c9bc65c.pdf ER -