%0 Journal Article %T تبیین و تحلیل سفالگری دوره مفرغ خراسان :مطالعه موردی محوطه شهرک فیروزه نیشابور %J مطالعات باستان شناسی %I دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران %Z 2251-9297 %A باصفا, حسن %D 2022 %\ 02/20/2022 %V 13 %N 4 %P 21-37 %! تبیین و تحلیل سفالگری دوره مفرغ خراسان :مطالعه موردی محوطه شهرک فیروزه نیشابور %K نیشابور %K شهرک فیروزه %K فرهنگ بلخی- مروی %K سفال %K روابط فرامنطقه ای %R 10.22059/jarcs.2021.296601.142842 %X مطالعه سازمان تولید سفال در دورۀ مفرغ به شناخت ویژگی‌های فرهنگی و فنی کمک ویژه­ای می­ کند. این شناخت با تکیه بر فناوری تولید و شناخت سنت­ های به کار رفته در تولید سفال با بررسی امکان مبـادله یا تـجارت و کنـش­های درون و برون منطقه­ ای حاصل خواهد شد و بر این اساس تبیین و تحلیل شاخصه­ های سفالگری اجتماعات انسانی در دوره­ های پیش از تاریخی به‌ویژه مفرغ ضرورت می‌یابد. حوزه فرهنگی خراسان که اطلاعات باستان‌شناسی دورۀ مفرغ آن اندک است، از دشت ­متعددی تشکیل شده که نیشابور یکی از مهم‌ترین آن‌ها است. دلیل این امر موقعیت مکانی مناسب برای توسعه جوامع انسانی و قرارگرفتن در مسیر راه­ های ارتباطی شرق به غرب است. در این دشت محوطه ­ای به نام شهرک فیروزه وجود دارد که به مدت  پنج فصل کاوش شده است. در این محوطه مدارک خوبی از ساختمان کوره‌ها، فنون تولید و فرم ­های سفالی به‌دست‌آمده که جامعه آماری پژوهش حاضر را شکل می ­دهد. بر این اساس فرایند تولید سفال خارج از بافت مسکونی انجام‌شده و به صورت متمرکز همچون مراکز صنعتی بزرگ مقیاس در حاشیه یا  مجاور استقرار شکل گرفته است. فناوری تولید آنها نیز با هدف تولید انبوه انتخاب و طرح ریزی گشته است. فرم‌های ساده و متنوع  در رویکردی تطبیقی با نگاهی گاه شناختی در مفرغ میانی و جدید قرار گرفته و با دانستن بومی بودن تولید در تکوین آن با فرهنگ بلخی-مروی (آمو دریا) به‌عنوان مهم‌ترین فرهنگ شناخته شده آسیای میانه در عصر مفرغ؛ احتمالاً تأثیرگذار بوده است. تشابهات سنت‌های سفالگری و به نوعی سازمان تولید تخصصی سفال مابین دشت نیشابور و آسیای میانه نشان از  سنت­ های مشابه در مقیاس فرامنطقه­ ای دارد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می­ دهد که سفالگری دوره مفرغ نیشابور بیش از نواحی داخلی ایران، با آسیای میانه ارتباط و پیوند داشته است. %U https://jarcs.ut.ac.ir/article_86985_f4209159607ff6dc89d01c200bc6877c.pdf