ریحانه قاسم آبادی؛ حسین احمدی
چکیده
نقاشیهای دیواری میراث تاریخ شیعی در قالب هنر عامیانه از اواخر دورۀ صفوی و اوجگیری آن از دوران قاجار به بعد، بهعنوان بخشی از فرهنگ دینی تاریخی اجتماع عامه در بناهای مذهبی (بقاع، تکایا، و امامزادهها) ...
بیشتر
نقاشیهای دیواری میراث تاریخ شیعی در قالب هنر عامیانه از اواخر دورۀ صفوی و اوجگیری آن از دوران قاجار به بعد، بهعنوان بخشی از فرهنگ دینی تاریخی اجتماع عامه در بناهای مذهبی (بقاع، تکایا، و امامزادهها) با تداوم کاربری تا به امروز، سبب ظهور نگرش مخصوص به ویژگیهای شاخص این نقاشیها و انتظارات مخاطبان عامۀ آنها بهعنوان مخاطبان هدف، در فرایندهای مرمتی میگردد. اکثر دیوارنگارههای این ابنیه به شرح روایات مذهب شیعه پرداختهاند بهطورکلی در دهههای اخیر بیان اهمیت جایگاه ارزشهای مرتبط با مخاطبان هدف آثار میراثیِ در حال کاربری و تمرکز بر ادراکشان منجر به این تحقیق گردید تا در این مقاله به دنبال این هدف باشد که تأثیرات ارزشهای نقاشیهای عامیانۀ تاریخ شیعی ایران و انتظارات مخاطبان عامۀ امروزی آنها را بر ادراک ایشان از روایتهای تاریخی دیوارنگارهها در طی بازسازی تصویری این آثار، بررسی نماید. این مهم به سبب گسترش رویکردهای ارزشمدار در مبانی مرمت معاصر در سطح بینالمللی و اهمیت مبحث جامعهشناسی مخاطبان هنر عامه و نیز به ضرورت و به جهت فقدان پژوهشی دانشگاهی در این زمینه در داخل کشور، صورت گرفته است. این مقاله در یک روش کیفی، از مطالعات کتابخانهای و فن مصاحبۀ هدفمند و نیمه ساختاریافته با 13 نفر از متخصصین جهت جمعآوری دادهها استفاده کرده، و با رویکرد پدیدارشناسی کُلایزی بهصورت طبقهبندی مصاحبهها تا دستیابی به پاسخ سؤال تحقیق، مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. یافتههای پژوهش منجر به دستیابی به 6 مقولۀ فرعی و 11 زیر مقوله گردید که مقولات فرعی بهعنوان عوامل مؤثر بر بازسازی کمبودهای دیوارنگارههای عامیانۀ مذهبی بر اساس اولویتهای ارزشی و انتظارات مخاطبان عامۀ این آثار عبارتاند از:1) جایگاه ارزشهای ویژۀ نقاشیهای عامیانۀ تاریخ شیعی، 2) عوامل مؤثر بر ادراک مخاطبان عامه 3) عوامل مؤثر بر بازخوانی ذهنی مخاطبان 4) تعریف مخاطبان هدف (ذینفعان) 5) انتظارات مخاطبان از خوانش تصاویر روایات تاریخی - مذهبی، و 6) انتظارات مخاطبان از مرمت و بازسازی نقاشیها؛