یعقوب محمدی فر؛ رضا نوروزی
چکیده
محوطه تل قلعه سیفآباد با وسعت تقریبی 160 هکتار، یکی از محوطههای مهم دوره ساسانی است که در غرب دریاچه پریشان، در جنوبغربی شهر کازرون بر روی بستر طبیعی تل پهن شکل گرفته است. به دلیل انتقال خط لوله ...
بیشتر
محوطه تل قلعه سیفآباد با وسعت تقریبی 160 هکتار، یکی از محوطههای مهم دوره ساسانی است که در غرب دریاچه پریشان، در جنوبغربی شهر کازرون بر روی بستر طبیعی تل پهن شکل گرفته است. به دلیل انتقال خط لوله گاز کازرون- شیراز، در فاصله سالهای 1363 تا 1365، بخش میانی این محوطه به شدت تخریب شد. در نتیجه این آسیبهای ویرانگر، و نمایان شدن مواد فرهنگی، فعالیت سودجویان آثار باستانی در این محوطه آغاز گردید. در سالهای 1393 و 1396 بعد از پیگیریهای متعدد دو فصل کاوش علمی نجات بخشی، در این محوطه انجام شد که حاصل آن کشف یافتههای مهمی از دوره میانه و پایانی ساسانی بود. با توجه به تک دورهای بودن این محوطه، از همان ابتدا کاوش افقی گسترده در دستور کار قرار گرفت. بقایای معماری کاوش شده نشان میدهد که قسمتی از بخش داخلی بنا و تعداد زیادی فضای نسبتاً کوچک مستطیل شکل است که از مصالح سنگ، گچ، خشت و آجر ساخته شده است. دیوار خارجی این بنا از مصالح لاشه سنگ با ملاط گچ، و دیوارهای جداکننده فضاهای داخلی، اغلب از مصالح خشت و در مواردی از آجر و گچ و سنگ ساخته شده است. بر اساس عکسهای هوایی سال 1335، بقایای مجموعه بناهای متعددی در سرتاسر سطح پشتههای طبیعی دیده میشود. با توجه به کاوشهای انجامشده و بررسیهای سطحی، احتمالاً محل کاوش شده بقایای بنای چهارگوشی است به ابعاد تقریبی 75 در 80 متر است و پلان این بنا با وجود اینکه منحصر به فرد است اما شباهتهایی با پلان قلعههای ساسانی دارد و برخلاف قلعـههای نظامی این دوره، و با توجه به یافتـههای درون فـضاهای کاوش شده، کاربری این بنا در ارتباط با فعالیتهای اقتصادی، جمعآوری، فرآوری و توزیع و مدیریت محصولات کشاورزی بخصوص خرما بوده است. بر اساس شواهد موجود باستانشناسی، این بخش از محوطه، بهطور ناگهانی و احتمالاً براثر عوامل طبیعی یا انسانی تخریب و متروکه شده است. به دلیل ترک ناگهانی، شواهد مرتبط با فعالیتهای روزمره اقتصادی در این مکان در جای اصلی خود در فضاهای معماری به جای مانده، که مطالعه آنها به ما کمک میکند تا نوع و نحوه فعالیتهای انجامشده در این بنای دوره ساسانی را درک کنیم.