سلمان انجم روز؛ محمد مرتضایی
چکیده
چاهدادخدا بهعنوان یکی از دو بخش شهرستان کنونی قلعهگنج، در جنوبیترین نقطه استان کرمان قرار دارد و تلاقیگاه این استان با استانهای هرمزگان و سیستان و بلوچستان به شمار میرود. نخستین فصل بررسی ...
بیشتر
چاهدادخدا بهعنوان یکی از دو بخش شهرستان کنونی قلعهگنج، در جنوبیترین نقطه استان کرمان قرار دارد و تلاقیگاه این استان با استانهای هرمزگان و سیستان و بلوچستان به شمار میرود. نخستین فصل بررسی و شناسایی باستانشناسی شهرستان قلعهگنج در راستای تکمیل نقشه باستانشناسی کشور و باهدف روشن ساختن وضعیت فرهنگی منطقه در دوران مختلف در بخش چاهدادخدا انجام شد. افزون بر اهداف یادشده، در پژوهش حاضر تلاش میشود با تحلیل و تلفیق نتایج حاصل از این پژوهش، ارتباطات و برهمکنشهای منطقهای و فرامنطقهای این ناحیه با نواحی مجاور مشخص شود. تا از این منظر اهمیت و قابلیت این ناحیه از جنوب شرق ایران جهت تبیین پدیده یادشده روشن شود.بر اساس بررسی انجامشده 66 محوطه و اثر در این پژوهش شناسایی و ثبت گردید که با توجه به مجموعههای سطحی بهدستآمده به دوران پارینهسنگی (2 مورد)، هزاره پنجم پ.م (2 مورد)، هزاره چهارم پ.م (10 مورد)، هزاره سوم پ.م (27 مورد)، دوران تاریخی (29 مورد)، دوران اسلامی (3 مورد) و سده اخیر (2 مورد) تعلق دارند. در مقاله حاضر، با توجه به ریختشناسی و کارکرد، کلیه محوطههای شناساییشده به 8 گونه محوطههای ترکیبی وسیع، گورستانهای سنگچین دوران تاریخی، تپههای باستانی، محوطههای فلزگری، بناهای مذهبی، قلعهها، سنگنگارهها و محوطههای باستانی با دامنه مواد فرهنگی بسیار محدود تقسیم میشوند. محوطههای یادشده با توجه به نوع جغرافیای محل در دو ناحیه متفاوت دشت و ارتفاعات (مناطق کوهپایهای و کوهستانی) قرار دارند. ریختشناسی و روند شکلگیری محوطهها کاملاً متأثر از شاخصههای جغرافیایی یادشده است.نتایج بررسی حاضر نشانگر پتانسیلهای قوی ناحیه موردبررسی جهت مطالعات فرامنطقهای در دورانهای پیشازتاریخ و تاریخی است. چنانچه تحلیل اولیه نتایج بررسی حاضر با ملاحظه بررسیهای انجامشده در نواحی همجوار در حوزه هلیلرود، بلوچستان و سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس نقش واسطهای ناحیه جنوبی جازموریان را به مثابه پل ارتباطی بین مناطق یادشده در طول دوران فوق آشکار میسازد.