مهتاب اسلامی نسب؛ بهروز افخمی؛ حبیب شهبازی شیران
چکیده
مطالعات باستانشناختی شهرهای کهن، نقش بسزایی در شناخت چگونگی شکلگیری، توسعه، سقوط و اضمحلال شهرها در ادوار مختلف تاریخی دارد. بنا به روایت مورخان و جغرافیدانان اوایل دوران اسلامی (منابع قرون ...
بیشتر
مطالعات باستانشناختی شهرهای کهن، نقش بسزایی در شناخت چگونگی شکلگیری، توسعه، سقوط و اضمحلال شهرها در ادوار مختلف تاریخی دارد. بنا به روایت مورخان و جغرافیدانان اوایل دوران اسلامی (منابع قرون 3 تا 8 ه.ق)، شهری بنام شاپور خواست در غرب ایران بر سر راه همدان به خوزستان وجود داشته است که در زمان شاپور اول ساسانی بنیان نهاده است. این شهر در دوران اسلامی ادامه حیات داده و بهویژه در قرن 4 ه.ق به دلیل حضور خاندان محلی آلحسنویه و توجه ایشان به عمران و آبادانی منطقه، به اوج رونق و توسعه خود رسیده است. شهر شاپور خواست در قرون 7 یا 8 ه.ق متروک و در شمال غرب آن؛ شهر امروزی خرمآباد به فاصله اندک زمانی شکل گرفت. با گسترش خرمآباد امروزی، بقایای شاپور خواست زیر بافت شهری مدفونشده است. پژوهش حاضر بر اساس اطلاعات منابع مکتوب تاریخی و دادههای حاصل از شواهد باستانشناختی و میدانی را بهمنظور مطالعه چگونگی شکلگیری استقرار، توسعه و رونق و سرانجام سقوط و اضمحلال شهر شاپور خواست را موردمطالعه قرار داده است. نتایج نشان میدهد؛ هستهی اولیهی شهر در دوره اشکانی شکلگرفته است. این شهر با داشتن شرایط زیستمحیطی مناسب و قرار گرفتن بر سر راههای باستانی توسعهیافته و از شهرهای مهم منطقه در دوران اسلامی بوده است. در دوره ایلخانی شرایط اکولوژیکی و محیطی ازجمله مهمترین عوامل متروک شدن شهر بودهاند.