علی اصغر نوروزی؛ محسن حیدری دستنایی
چکیده
استان چهارمحال و بختیاری به علت قرارگیری در منطقه کوهستانی مرتفع، منابع آبی دائمی، دشت‌های کوچک میانکوهی، درههای عمیق و وجود جادههای ایل رو و عشایری از دیرباز موردتوجه جوامع انسانی قرارگرفته ...
بیشتر
استان چهارمحال و بختیاری به علت قرارگیری در منطقه کوهستانی مرتفع، منابع آبی دائمی، دشت‌های کوچک میانکوهی، درههای عمیق و وجود جادههای ایل رو و عشایری از دیرباز موردتوجه جوامع انسانی قرارگرفته است. یکی از این مناطق کوهستانی، بخش لاران است که درواقع یک دره میانکوهی نسبتاً طویلی با درههای فرعی کوچک‌تر است. این بخش شامل حوزه آبخیز جنوبی رودخانه زایندهرود و شاخابه‌های آن و بخش شرقی حوزه آبخیز رودخانه کارون است. این منطقه شاید جز معدود مناطقی از کشور باشد که تاکنون فعالیتهای عمده باستانشناختی در آن به انجام نرسیده است. با توجه به موقعیت جغرافیایی و قابلیت‌های زیست‌محیطی منطقه، انجام بررسی باستانشناختی باهدف درک جایگاه منطقه در مطالعات باستانشناختی زاگرس مرتفع، شناخت عوامل تأثیرگذار بر شکلگیری، تداوم، بسط و گسست استقرارهای آن و ارزیابی تاریخ تحولات زندگی انسان در منطقه را ضروری مینمود. بر این اساس بخش لاران در جنوب حوزه آبخیز زایندهرود در غرب شهرستان شهرکرد، در سال 1389 به‌صورت سیستماتیک و پیمایشی فشرده بررسی شد. درمجموع 210 اثر و مکان باستانی از دوره نوسنگی جدید تا دورۀ معاصر شناسایی و ثبت گردید، بقایای کشف‌شده شامل محوطهها، تپهها، غارها و اشگفتها، گورستان، پل‌ها، مساجد و امام‌زادههاست. درمجموع 4 استقرار از دوره نوسنگی، 20 استقرار باستانی از دورههای مختلف مس و سنگ، 6 استقرار از دوره مفرغ، 32 محوطه از دوره آهن و هخامنشی، 60 محوطه از دوره اشکانی و ساسانی و 111 مکان باستانی از دوره اسلامی شناسایی گردید، بیشتر محوطههای استقراری این منطقه دارای ارتفاع کم و آثار آن‌ها دارای پراکندگی سطحی بسیار ضعیفی هستند. با توجه به مکانگزینی و ریختشناسی این محوطهها و همچنین مطالعات آثار و بقایای مردمان کوچنشین امروزی، به نظر میرسد که بیشتر آن‌ها بطور فصلی استفاده میشدهاند. این مقاله بر آن است تا به ارائه نتایج مقدماتی حاصل از این بررسی بپردازد.
