سمیه نوغانی؛ فهیمه شیرانی؛ محمد مهدی کریمنژاد
چکیده
بررسی و ارزیابی ویژگیهای آثار تاریخی و اجزای تشکیلدهندهی آنها با توجه به زمینههای ساختارشناسی، فنشناسی و آسیبشناسی به کمک آنالیزهای غیرمخرب (NDT)، ازجمله حوزههای موردتوجه و حائز ...
بیشتر
بررسی و ارزیابی ویژگیهای آثار تاریخی و اجزای تشکیلدهندهی آنها با توجه به زمینههای ساختارشناسی، فنشناسی و آسیبشناسی به کمک آنالیزهای غیرمخرب (NDT)، ازجمله حوزههای موردتوجه و حائز اهمیت در باستانسنجی بهشمار میرود. در این پژوهش، نتایج بررسی ترکیب شیمیایی لعاب کاشی هفترنگ بهاحتمال متعلق به دورهی صفوی، با استفاده از روش آنالیز میکروپروب پراش اشعه ایکس (XPMA) بهصورت کیفی و کمّی و بدون نمونهبرداری از اثر، ارائه شده است. دادههای حاصل از این روش آنالیزی، امکان شناسایی نوع عناصر اصلی، فرعی و کمیاب تشکیلدهندهی لعاب و درصد آنها، همچنین مقدار ترکیب اکسیدی اتمهای موجود را بدون هیچگونه عارضهی تخریبی، با دقت، سهولت و سرعت بالا فراهم میآورد. با توجه به دادههای حاصل از این آنالیز، میتوان اظهار داشت که این لعابها از دستهی لعابهای سربی بوده و اکسید کلسیم بهعنوان کمکذوب در ترکیب آنها استفاده شده است. همچنین براساس اکسیدهای رنگساز شناسایی شده در رنگهایی چون آبی فیروزهای (با حضور اکسید مس)، زرد (با حضور اکسید آهن در مجاورت اکسید کلسیم) و سبز روشن (اکسید کروم) که در محیط اکسیداسیون رنگهای مذکور را ایجاد میکنند، محیط پخت لعاب نیز در اتمسفر اکسیداسیون بوده است. شناسایی مواد تشکیلدهندهی ساختار نمونهی موردمطالعه از طریق آنالیزهای عنصری، فازی، حرارتی (XRF، XRD، STA) و پتروگرافی انجام گرفت که حاکی از محیط پخت اکسیداسیون و محدودهی دمای پخت 800 – 850 درجه سانتیگراد بدنه است.