اکبر شریفی نیا؛ یعقوب محمدی فر؛ اسماعیل همتی ازندریانی
چکیده
امروزه رویکرد مطالعات باستانشناسی نو، بهکارگیری علوم مختلف، بهویژه استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی( GIS) و علومی چون علم آمار و روش ها و مدلهای مختلفِ این علوم است. گرایش باستانشناسی فضاها، ...
بیشتر
امروزه رویکرد مطالعات باستانشناسی نو، بهکارگیری علوم مختلف، بهویژه استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی( GIS) و علومی چون علم آمار و روش ها و مدلهای مختلفِ این علوم است. گرایش باستانشناسی فضاها، با بهکارگیری روشها و ابزارهای علومی دیگر، تا حد زیادی توانسته است به درکی درست از مباحثی چون الگوی استقراری تمدن ها باستانی و کنش های متقابل انسان و محیط، دست یابد. شهرستان دره شهر از توابع استان ایلام از جمله مناطقی است که به غیر از برخی اشارات پراکنده در محتوای متون جغرافیایی، متأسفانه تاکنون هیچ گونه مطالعه هدفمندی در رابطه با حضور ساسانیان در آن صورت نگرفته است. بنابراین برای مرتفع نمودن این خلأ تاریخی، پس از انجام بررسیهای باستانشناسی با هدف کشف شواهد فرهنگی حضور ساسانیان در این شهرستان، 117 اثر مربوط به این دوران در این منطقه شناسایی شد. به عقیدۀ برخی از محققین، ویرانههای شهر سیمره در جنوب و جنوبغربی شهرکنونی شهرستان دره شهر، در دوران ساسانی مرکز کورۀ مهرجان قذق و جزء ناحیۀ غرب یا همان کوست خوربران بوده است. در این پژوهش برای نخستین بار الگوی استقراری و پراکندگی فضایی محوطه های ساسانی شهرستان دره شهر نسبت به شاخصه هایی محیطی ارتفاع، شیب، کاربری اراضی، فاصله از راهها و رودخانه ها، با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات میدانی و کتابخانه ای مورد تحلیل و بررسی قرار میگیرند. برای دستیابی به اهدافی چون تعیین موقعیت محوطه های باستانی، تحلیل الگوی استقراری این محوطه ها و در نهایت بررسی تأثیر عوامل محیطی بر فرآیند شکلگیری و پراکندگی محوطه های ساسانی شهرستان دره شهر، از ابزاریهایی چون سیستم اطلاعات جغرافیایی( GIS)، نرمافزار SPSS، مدلهای آماری چون؛ میانگین نزدیکترین همسایه، رگرسیون خطی، ضریب همبستگی و روش PCA، استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مهمترین عاملِ تأثیرگذار در پراکندگی فضایی محوطههای ساسانی شهرستان دره شهر ابتدا فاصله از رودخانه ها و پس از آن عواملی چون ارتفاع و شیب منطقه است. علاوه بر این با استناد به مدل میانگین نزدیکترین همسایه، الگوی استقراری محوطه های ساسانی این منطقه تقریباً یکسان و بهصورت خوشه ای است.