طلحه قدوسیان؛ احد صمدی؛ حسن طلائی
چکیده
متالورژی باستانی یکی از فرایندهای فرهنگی است که سـیر تحـول و پویایی آن در دشت قزوین از هزارۀ ششم پ.م با دستیابی به فنّاوری مس طبیعی چکشکاری‌شده در تپهزاغه آغاز شده، و با ذوب و ریختهگری مس در ...
بیشتر
متالورژی باستانی یکی از فرایندهای فرهنگی است که سـیر تحـول و پویایی آن در دشت قزوین از هزارۀ ششم پ.م با دستیابی به فنّاوری مس طبیعی چکشکاری‌شده در تپهزاغه آغاز شده، و با ذوب و ریختهگری مس در تپهقبرستان و آلیاژسازی و کشف آهن در تپه سگزآباد، تا نیمۀ هزارۀ اول پ.م تداوم یافته است. پژوهش حاضر، گامی در جهت درک و تحلیل متالورژی باستانی دشت قزوین در عصر آهنII است. در این راستا نمونههای فلزی مکشوفه از قبور عصر آهن سگزآباد بر مبنای تحلیلهای متالورژیکی آنالیز و بررسی شدند؛ بدین منظور از روش ICP-MS برای شناسایی ترکیب شیمیایی و تحلیل منشأ نمونهها و همچنین از آزمون متالوگرافی و SEM-EDX برای شناسایی روش ساخت و آنالیز ریزساختاری آن‌ها استفاده شد. نتایج حاکی از کاربرد فلز پایه مسی با درصد بالای نیکل، کبالت، آهن و غیره است. این موضوع نشان از فرایندهای متالورژی کنترل نشده در ساخت نمونهها دارد که پس از شکل‌دهی اولیه، چکشکاری سرد، گرم و تاب‌کاری شدهاند. همچنین مشابهت عناصر کمیاب (کممقدار) موجود در ساختار شیمیایی نمونهها نشان‌دهندۀ منشأ مشترک اکثر آن‌هاست. اما نکته قابل‌تأمل، بهکارگیری دو فنّاوری فلزکاری با سطح متالورژی و منشأ کامل متفاوت در اواخـر هـزارۀ دوم و اوایـل هـزارۀ اول پ.م (آهـنII) در دشـت قـزوین است.
